Als ouders bij mij op consult komen met hun kind, krijgen zij vaak veel informatie van mij. Eén van de dingen waar ouders weinig weet van hebben, is de werking van de hersenen van baby’s en kinderen. Hersenen van baby’s en kinderen werkten op een andere manier dan volwassenen hersenen, omdat de hersenen nog niet volledig ontwikkeld zijn tot halverwege de twintiger jaren. Daarnaast blijven hersenen ons hele leven lang bewerkelijk (die noemt men in de wetenschap neuroplasticiteit) en kunnen wij ons hele leven lang blijven leren.
Wanneer ik ouders de volgende informatie heb verteld over de werking van de hersenen, hebben zij ook meestal meer begrip voor het gedrag van hun baby of kind, kunnen zij hier beter mee omgaan en kunnen zij beter op moeilijke situaties reageren.
De verschillende delen van je hersenen
De hersenen bestaan uit verschillende delen. Zo heb je de linkerhersenhelft die verantwoordelijk is voor logisch nadenken en organiseren. De rechterhersenhelft zorgt voor emoties, non-verbale communicatie en is meer verbonden aan lichaam (oftewel de sensorische en motorische ervaringen).
Naast deze twee hersenhelften heb je een ‘reptielenbrein’ (de hersenstam), welke alle processen regelt waar je geen bewuste invloed op hebt (zoals je vertering en ademhaling), instinctief te handelen en beslissingen te nemen in het kader van overleving (o.a. je reflexen). En als laatste heb je het ‘zoogdierenbrein’, die verantwoordelijk is voor sociaal gedrag zoals het aangaan en onderhouden van relaties en verbinding.
En je hebt al deze hersendelen allemaal nodig
Integratie van de hersenen
Om goed op te groeien, is het belangrijk dat de verschillende hersendelen goed samenwerken door ze ‘te integreren’. Heel kort door de bocht betekent dit integreren dat ze met stevige en korte lijntjes, door middel van zenuwen, aan elkaar verbonden worden.
Ter vergelijking: Als wij over het verteringsstelsel praten, weet bijna iedereen dat we verschillende organen nodig zijn om goed te kunnen verteren: De maag, de dunne darm en dikke darm. Elk deel heeft zijn eigen taak. De ene bereidt het voedsel voor, voor het andere deel. Ze kunnen niet zonder elkaar functioneren en we hebben alle delen nodig om te kunnen eten en uiteindelijk om te kunnen poepen. En in de loop van de tijd ontwikkelen onze organen zich van een darmstelsel wat alleen babymelk verteert, tot wij een bord boerenkool kunnen eten.
In onze hersenen werkt het eigenlijk precies hetzelfde.
De integratie van de hersenen zorgt ervoor dat de afzonderlijke gebieden van de hersenen met elkaar samenwerken en brengt ze in een evenwichtige werking.
Wanneer de hersenen van kinderen niet geïntegreerd zijn, kun je dit zien aan dat zij overspoelt raken door emoties en/of prikkels, in de war zijn en/of chaotisch. Ze kunnen niet rustig en adequaat op een situatie of persoon reageren. Woedeaanvallen (extreme driftbuien), zenuwinzinkingen, agressie en tal van andere situaties waar menig ouder in mijn praktijk over kan meepraten, zijn voorbeelden van verlies van integratie.
Horizontale en verticale integratie van de hersenen
We spreken over horizontale integratie over de samenwerking van de linker en de rechterhersenhelft.
Wanneer deze integratie niet of moeizaam verloopt, hebben kinderen (en zelfs volwassenen nog) moeite met oorzaak-gevolg.
De verticale integratie gaat over hoe het reptielen en zoogdierenbrein de beide hersenhelften beïnvloeden. Deze integratie zorgt voor dat je in staat bent om na te denken over je handelen en na te denken voor je gaat handelen. Wanneer de verticale integratie problemen geeft, hoor ik vaak terug van ouders dat kinderen enorme driftbuien hebben, andere kinderen slaan en moeilijk tot rede te brengen zijn.
De integratie van de hersenen helpen
De integratie van de hersenen ontstaat door ervaringen. Dit zijn zowel lichamelijke en mentale ervaringen als ervaringen die je hebt met andere mensen/dieren.
Elke ouder kent wel het afvinklijstje van het consultatiebureau dat je kind iets moet kunnen op een bepaalde leeftijd. Er wordt echter niet gevraagd hoe lang je baby gerold, getijgerd of gekropen heeft. Dit zijn namelijk allemaal ervaringen die de basis leggen voor de integratie van de hersenen. Wanneer een bepaalde ervaring (bijvoorbeeld op de buik liggen) niet of te kort/weinig gedaan is, hebben de hersenen niet de mogelijkheid en tijd gekregen om bepaalde bedrading aan te leggen in de hersenen. De integratie heeft dan niet voldoende plaatsgevonden.
Een baby die niet tijgert en kruipt
Een voorbeeld. Wanneer een baby tijgert, gaat zijn hoofdje constant van links naar rechts en visa versa. De ogen moeten deze beweging compenseren door op één punt gefocust te blijven. Het linker oog kijkt met de rechterhersenhelft en het rechter oog kijkt met de linkerhersenhelft. Beide ogen moeten samenwerken. Het tijgeren en kruipen geeft op deze manier een enorme impuls aan de hersenen om de hersenverbindingen tussen beide hersenhelften aan te leggen.
Maar wat als je baby een billenschuiver is en zich daarom niet kruipend voortbeweegt? Dan blijven beide ogen constant horizontaal zonder heen en weer te bewegen en krijgt deze baby niet de mogelijkheid om de hersenverbindingen aan te leggen.
Gelukkig zijn hersenen heel slim en kunnen zij heel goed compenseren. Er zullen dus vaak door andere ervaringen verbindingen aangelegd worden.
In sommige gevallen worden de verbindingen dusdanig verminderd aangelegd dat het kan dat dit kind moeite heeft met oorzaak-gevolg-relaties door het gebrek aan de horizontale integratie.
Kinderen met dit soort problematiek die ik in de praktijk zie, zijn vaak de kinderen met de gedragsproblemen. De logica en orde van gedrag zit in de linkerhersenhelft terwijl wat een kind waarneemt in en om zijn lichaam in de rechterhersenhelft zit. Wanneer de prikkels niet geordend kunnen worden en niet gezien worden als logica, krijgt een kind chaos in zijn hoofd. Dit uit zich in een explosie van activiteit van de rechterhersenhelft: Huilen, krijsen, driftbuien, schoppen, slaan… Ouders in mijn praktijk herkennen dit.
Osteopathie en integratie van de hersenen
Als gespecialiseerd baby en kinderosteopaat, ken je technieken waarmee je in een versneld tempo de integratie van de hersenen kan laten plaatsvinden, mits dit past bij de leeftijd van ontwikkeling van de hersenen. Ouders krijgen bij Gorte Osteopathie ook altijd oefeningen mee naar huis.
Eén van de ingangen van de hersenen zijn de receptoren op de pees-spierovergangen van de ledematen. Wanneer op deze receptoren diepe druk wordt uitgeoefend, krijgen de hersenen het signaal dat de motor een versnelling lager mag gaan draaien. De hersenen krijgen rust en krijgen de kans om te leren en te integreren.
De gespecialiseerde baby en kinderosteopaat kan vervolgens technieken uitoefenen op het lichaam die samenhangen met bepaalde hersendelen (zoals eerder benoemt de ogen).
Tijdens zo’n behandeling, wordt er hard gewerkt in het hoofdje van uw kind. Het kan zijn dat uw kind vermoeid is na de behandeling (er valt ook regelmatig een kind al op de behandeltafel in slaap tijdens de behandeling). Het kan ook zijn dat er thuis een ontlading plaats vindt. Het is belangrijk dat deze ontlading er zijn mag. Praat met uw kind over wat er bij de osteopaat gebeurd is en wat uw kind dit kan opleveren. Zeker bij dit laatste zullen er weer veel nieuwe hersenverbindingen worden aangelegd.
Wilt u een afspraak maken bij één van onze gespecialiseerde baby en kinderosteopaten? Dan kunt u terecht bij Hendrieke Gorte-Slot en Anneke Bakker.
Direct een afspraak maken? Kijk dan in de online agenda van Gorte Osteopathie.